تأثیر سودوموناس های آزادکننده پتاسیم بر جذب پتاسیم و رشد گوجه فرنگی در دو خاک مختلف

پتاسیم یکی از عناصر غذایی ضروری پرمصرف برای گیاهان است که نقش مهمی در رشد و توسعه گیاه و همچنین کیفیت محصولات کشاورزی دارد. بهره گیری از باکتری های آزاد کننده پتاسیم به عنوان کودهای زیستی روشی برای تأمین پتاسیم مورد نیاز گیاه است. در این پژوهش توانایی پنج جدایه میکروبی pseudomonas ssp. از باکتری های آزادکننده پتاسیم شامل s6-6 ، s10-3، s14-3، s19-1 و s21-1 بر بهبود رشد و افزایش جذب پتاسیم توسط گیاه گوجه فرنگی در دو خاک با پتاسیم قابل استفاده بالا و پایین بررسی شد. بر این اساس دو آزمایش گلدانی مجزا از هم، به صورت طرح کاملاً تصادفی با در نظر گرفتن 5 جدایه و نمونه شاهد بدون تلقیح در خاک کندوان (پتاسیم قابل استفاده بالا) و در خاک ایستگاه خلعت پوشان (پتاسیم قابل استفاده پایین) به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار به اجرا درآمد. آزمایش شامل دو فاکتور تلقیح باکتریایی (5 جدایه و نمونه شاهد) و کود پتاسیم (سه سطح بدون کود، 50 درصد توصیه شده ( kg/ha150) و 100 درصد میزان توصیه شده (kg/ha 300) بود. تلقیح بذور گوجه فرنگی با جدایه های فوق در خاک غیراستریل و در حضور میکرو فلور بومی خاک انجام شد و مدت آزمایش تا ابتدای فاز زایشی گوجه فرنگی بود. در پایان آزمایش پارامترهایی نظیر ارتفاع، وزن تر و خشک بخش هوایی و ریشه، شاخص کلروفیل و غلظت عناصری نظیر پتاسیم، فسفر، کلسیم، منیزیم، آهن و روی موجود در بافت گیاهی اندازه گیری شد. نتایج تجزیه آماری در خاک با پتاسیم قابل استفاده پایین (خلعت پوشان) نشان داد که اثر اصلی و اثر متقابل کود و باکتری بر وزن تر و خشک بخش هوایی و وزن خشک ریشه در سطح یک درصد معنی دار بوده است. بیشترین میانگین وزن تر و خشک بخش هوایی در جدایه s6-6 (g/pot 76/54 و g/pot 76/7) مشاهده شد. جدایه های s14-3 (g/pot 2/1)، s19-1 (g/pot 18/1) و s21-1 (g/pot 16/1) دارای بیشترین میانگین وزن خشک ریشه بودند. بیشترین مقدار وزن تر و خشک کل در سطح 50% کود پتاسیم بدست آمد. شاخص کلروفیل در سطح 50% متأثر از جدایه های باکتری بوده به صورتی که جدایه s21-1 بیشترین میزان کلروفیل را داشت و بهبود تغذیه عنصر آهن (غلظت mg/kg 68/159 و مقدار mg/pot 055/1) در این جدایه شاید دلیلی بر این افزایش باشد. غلظت پتاسیم بخش هوایی و ریشه در اثر اصلی و اثر متقابل کود و باکتری معنی دار بود. به طوریکه بیشترین غلظت پتاسیم بخش هوایی (mg/g 97/23) و ریشه (mg/g 84/18) در سطح کودی 100% دیده شد. همچنین بیشترین غلظت پتاسیم هوایی و ریشه به ترتیب در جدایه s14-3 (mg/g 63/23) و s10-3 (mg/g 9/18) مشاهده شد هر چند جدایه s21-1 در هر دو مورد وضعیت مناسبی داشت (mg/g 04/22 و mg/g 78/18). اما بیشترین مقدار پتاسیم بخش هوایی (mg/pot 95/167) در سطح 50% کود پتاسیم مشاهده شد که با سطح 100% کود اختلاف آماری معنی دار نداشت. در میان جدایه های باکتریایی بیشترین مقدار پتاسیم ریشه در جدایه s21-1، s19-1 و s14-3 به دست آمد. از میان جدایه ها، جدایه s21-1 دارای بالاترین میانگین غلظت و فسفر بخش هوایی و ریشه گیاه بود. در آزمایش خاک با پتاسیم قابل استفاده بالا (کندوان) هیچ یک از فاکتورهای رشدی گیاه نظیر ارتفاع، وزن تر و خشک هوایی تحت تاثیر تیمار باکتریایی قرار نگرفت و تنها شاخص کلروفیل در سطح یک درصد متأثر از تیمار باکتریایی بود. جدایه s19-1 بیشترین مقدار کلروفیل برگ را داشت. شاید حضور میکرو فلور بومی خاک و بالا بودن پتاسیم قابل استفاده گیاه و همچنین انجام آزمایش در مقیاس گلدانی شرایطی فراهم نمود که اختلاف بین جدایه ها و شاهد آشکار نشود. اما نتایج نشان داد که غلظت پتاسیم در بخش هوایی و ریشه و غلظت فسفر بخش هوایی متأثر از جدایه های باکتری بوده است. بیشترین غلظت پتاسیم هوایی در تیمار s21-1 و s6-6 مشاهده شد. اما در مورد غلظت پتاسیم ریشه تیمار s14-3 و s6-6 بالاترین میانگین را داشتند. بیشترین غلظت فسفر هوایی در تیمار s21-1 به دست آمد هرچند اختلاف آماری با s6-6 و s14-3 نداشت.